IJmuiden,
Staalproducent Tata Steel Nederland (TSN) staat onder grote druk. Het bedrijf kondigde een ingrijpende reorganisatie aan, terwijl het kampt met ernstig achterstallig onderhoud en politieke onrust rond de geplande vergroening. Ook blijven zorgen bestaan over de impact op de gezondheid van omwonenden. Dit overzicht brengt de belangrijkste ontwikkelingen samen.
Grootschalige reorganisatie: duizenden banen op de tocht
Tata Steel Nederland start een transformatieprogramma om de verliezen te keren en de concurrentiepositie te verbeteren. Volgens NOS verdwijnen er ongeveer 1.600 voltijdbanen, wat neerkomt op zo’n 1.750 tot 1.800 medewerkers. Vooral management- en ondersteunende functies op het terrein in IJmuiden worden getroffen. Het bedrijf wil “kleiner, slagvaardiger en minder bureaucratisch” worden, aldus een verklaring in het eigen persbericht.
Topman Hans van den Berg noemt de ingreep “pijnlijk maar noodzakelijk” en stelt dat winstgevendheid nodig is om te kunnen investeren in de toekomst. Het verlies over het afgelopen boekjaar bedroeg ruim €556 miljoen (IndustrieVandaag). Oorzaken zijn onder meer hoge grondstofprijzen, dure energie en druk van goedkope staalimporten uit China. Ook de Amerikaanse importheffing van 25% raakt het concern: circa 12% van de omzet komt uit de VS.
Om kosten te drukken is recent een “crisis-cao” gesloten, waarin is afgesproken om structurele loonsverhogingen een jaar lang op te schorten. Het Parool meldt dat vakbond FNV de plannen “onacceptabel” noemt. De bond verwijt de directie dat er opnieuw te weinig geluisterd is naar de werkvloer. Ook de ondernemingsraad spreekt van grote zorgen over de timing, juist nu de energietransitie boven de markt hangt.
Achterstallig onderhoud: ovens “zo lek als een mandje”
Tegelijkertijd komt Tata Steel onder vuur te liggen vanwege ernstig achterstallig onderhoud. NU.nl onthulde op basis van een uitgelekte inspectiebrief van de Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied dat 9 van de 10 ovens van de vijftig jaar oude Kooksgasfabriek 2 gebreken vertonen. Bij 18 ovens is het vuurvaste materiaal “volledig onvoldoende”, bij nog eens 81 ovens presteren delen van de wand onder de norm. Slechts 9 ovens voldoen nog aan de eisen.
Volgens de toezichthouder leidt dit tot lekkages van giftige gassen naar de buitenlucht. In de brief spreekt de dienst haar zorgen uit over Tata’s onderhoudspraktijken: ovens zouden door blijven draaien terwijl bekend is dat ze niet veilig zijn. Het Noordhollands Dagblad bevestigt dat sommige installaties al jarenlang niet grondig zijn gerepareerd. Tata erkent gedeeltelijk de kritiek, maar stelt dat er onderhoud plaatsvindt en sommige ovens tijdelijk buiten gebruik zijn.
De financiële impact van noodzakelijke reparaties kan aanzienlijk zijn. Blijft herstel uit, dan dreigt verdere productievertraging en oplopend verlies.
Lokale toeleveranciers in het nauw door onzekerheid bij Tata
De problemen bij Tata Steel IJmuiden raken niet alleen de fabriek zelf, maar ook de vele toeleveranciers in de regio. De IJmond kent een hechte industriële keten waarin tientallen bedrijven dagelijks leveren aan Tata: van onderhoudsmonteurs tot transporteurs, van metaalbewerkers tot ICT-dienstverleners. Voor veel van deze ondernemers is Tata niet zomaar een klant, maar een structurele inkomstenbron die bepalend is voor de continuïteit van hun bedrijf.
Volgens IndustrieVandaag gaat het om honderden miljoenen euro’s aan opdrachten die direct of indirect samenhangen met de productiecapaciteit in IJmuiden. Nu Tata door de reorganisatie en het achterstallig onderhoud minder produceert, lopen de opdrachten terug. Sommige toeleveranciers spreken inmiddels van “stilvallende orderstromen” en stellen personeel op non-actief. Ook wordt gevreesd voor het verlies van langjarige contracten, doordat Tata kosten probeert te besparen en processen herschikt.
De onzekerheid werkt door in de hele keten. Onderaannemers stellen investeringen in machines of personeel uit. Banken zijn terughoudend met het verstrekken van krediet, zeker voor bedrijven die sterk afhankelijk zijn van Tata. Lokale ondernemersorganisaties, zoals IJmond Werkt en OV IJmond, luiden in Het Noordhollands Dagblad de noodklok over het domino-effect op regionale bedrijvigheid.
Bovendien staat ook de werkgelegenheid onder druk. Waar Tata zelf tot 1.800 banen schrapt, wordt gevreesd dat een vergelijkbaar aantal indirecte banen in gevaar komt. Veel kleinere bedrijven hebben geen buffer om plotseling omzetverlies op te vangen. De gemeentelijke en provinciale overheden onderzoeken inmiddels welke ondersteuning mogelijk is, maar structurele oplossingen blijven uit zolang er geen duidelijkheid komt over Tata’s toekomst.
Als de vergroening van Tata vertraging oploopt of de productie deels wordt stilgelegd vanwege onderhoudsproblemen, zullen toeleveranciers dat als eerste merken. De afhankelijkheid van één grote opdrachtgever maakt hen kwetsbaar. Dat raakt niet alleen ondernemers, maar ook de economische veerkracht van de hele IJmond-regio.
Politieke druk én afhankelijkheid van overheidsgeld
Tata’s vergroeningstraject is afhankelijk van miljardensteun van de overheid. De plannen voor ‘groen staal’ – geproduceerd met waterstof in plaats van kolen – vergen investeringen in DRI-installaties en elektrische ovens. Volgens NOS is Tata al geruime tijd in gesprek met het kabinet over een steunpakket van meerdere miljarden euro’s. Van den Berg zegt “dichtbij een akkoord” te zijn, maar benadrukt dat financiële gezondheid een voorwaarde is voor die deal.
De timing van de reorganisatie, midden in deze onderhandelingen, roept politieke vragen op. GroenLinks-PvdA noemde het massaontslag “onbeschaamd”, juist omdat er publiek geld op tafel ligt. Kamerlid Joris Thijssen vermoedt dat Tata met de reorganisatie druk wil uitoefenen op het kabinet. Zijn fractie pleit ervoor om steun alleen te verstrekken onder strikte voorwaarden, waaronder werkgelegenheid en gezondheidswinst voor de regio.
Indiase moederconcern drukt stempel op strategie
Achter de schermen speelt het Indiase moederbedrijf Tata Steel Ltd. een bepalende rol. Volgens Het Parool weigert het concern extra geld in IJmuiden te steken. De Nederlandse vestiging moet de vergroening grotendeels zelf bekostigen, aangevuld met overheidssteun. Die opstelling wijst op een strategie waarin winst voor aandeelhouders prioriteit heeft, en kosten zoveel mogelijk worden afgewenteld op de Nederlandse overheid.
De invloed van het hoofdkantoor in India op de toekomst van Tata Steel Nederland is groot: zowel qua strategische beslissingen als financiële ruimte.
Conclusie: cruciale maanden voor Tata én de IJmond
Tata Steel IJmuiden bevindt zich in een diepgaande crisis. De combinatie van technische gebreken, personeelsreductie, publieke verontwaardiging en een onzekere toekomst maakt de situatie bijzonder precair. Toch biedt het plan voor ‘groen staal’ perspectief – mits Tata vertrouwen weet te herwinnen en de overheid over de brug komt.
Veel zal afhangen van het tempo waarin Tata het achterstallig onderhoud aanpakt, de sociale rust weet te herstellen en tot concrete afspraken komt met Den Haag. Ook het behoud van werkgelegenheid in de regio zal een bepalende factor zijn voor toekomstig draagvlak.