Bijna 22 procent van de Nederlandse bedrijven heeft hun bedrijfsstrategie aangepast of is dat van plan vanwege spanningen, verstoringen of beleidswijzigingen op buitenlandse markten. Dat blijkt uit de conjunctuurenquête van het CBS, gehouden in maart 2025. Ondernemers reageren daarmee op geopolitieke risico’s, internationale handelsbarrières en veranderend beleid in belangrijke exportlanden.
Vooral bedrijven in de industrie en de sector vervoer en opslag zijn actief bezig met het herzien van hun strategie. In deze sectoren gaf respectievelijk 33 en 30 procent aan al te hebben bijgestuurd of dat binnenkort te gaan doen. In totaal heeft 13 procent van alle ondervraagde bedrijven hun strategie inmiddels aangepast, terwijl 8,5 procent aangeeft dit op korte termijn te willen doen. Opvallend is dat bijna de helft van de bedrijven aangeeft geen actie te ondernemen. Voor bijna een derde van de bedrijven is dit onderwerp überhaupt niet van toepassing, omdat zij zich volledig op de binnenlandse markt richten.
Importlanden herzien en voorraden aanvullen
De meest voorkomende aanpassing is het wijzigen van de landen waarmee bedrijven importeren of exporteren. Ruim 30 procent van de bedrijven die hun strategie aanpassen kiest voor andere handelspartners. In de industrie is dat zelfs bijna de helft. Ook in de detailhandel en autohandel komt dit relatief vaak voor.
Een andere populaire maatregel is het vergroten van de voorraad om onverwachte verstoringen op te vangen. Vooral logistieke bedrijven en dienstverleners zoals ICT-ondernemingen en reparatiebedrijven geven aan hierop in te zetten.
Daarnaast overweegt een klein deel van de bedrijven om de productie te verplaatsen. Ongeveer 8 procent doet dat naar andere landen, een trend die bekend staat als ‘friendshoring’. Nog eens 2 procent haalt de productie juist terug naar Nederland, oftewel ‘reshoring’. Deze strategiewijzigingen komen vooral voor in de detailhandel, waar 21 procent van de bedrijven kiest voor friendshoring en 6 procent voor reshoring.
In totaal gaf 54 procent van de bedrijven andere strategische wijzigingen aan dan in de enquêteopties stonden. Zij konden maximaal twee maatregelen selecteren, waardoor percentages per bedrijfstak kunnen optellen tot meer dan 100 procent.
Industrie voorop in strategische herziening
Binnen de industrie zijn het vooral bedrijven in de transportmiddelenindustrie (46 procent), de elektrotechnische en machine-industrie (45 procent) en de metaalindustrie (36 procent) die hun strategie aanpassen. Ook binnen de zakelijke dienstverlening – waaronder onderzoeksbureaus, ingenieurs, architecten en ontwerpstudio’s – is een duidelijke verschuiving merkbaar.
Ondernemers in de informatie- en communicatiesector, zoals software- en dataleveranciers, geven relatief vaak aan hun voorraden te vergroten, maar passen minder vaak hun internationale marktfocus aan.
Kosten en prijzen onder druk
Strategische veranderingen brengen financiële gevolgen met zich mee. Van de bedrijven die hun koers aanpassen, verwacht 36 procent een stijging van de kosten. Vooral in de detailhandel (58 procent) en autohandel (49 procent) voorziet men hogere uitgaven. Tegelijk denkt 24 procent dat de kosten juist zullen dalen, met name in de zakelijke dienstverlening en ICT. Veertig procent verwacht geen effect.
Ook op prijsniveau zijn gevolgen merkbaar. Een derde van de bedrijven die hun strategie wijzigen, verwacht de verkoopprijzen te verhogen. In de horeca en detailhandel ligt dit percentage het hoogst, beide op 56 procent. Opvallend genoeg is het aandeel bedrijven dat überhaupt iets aan de strategie verandert in deze sectoren relatief laag. In de zakelijke dienstverlening en autohandel wordt het minst vaak een prijsverhoging verwacht.