Nederland gaat leveringsrisico’s kritieke grondstoffen beter in de gaten houden
Het afbouwen van ongewenste afhankelijkheden en het voorkomen van nieuwe is een belangrijk speerpunt van het kabinet. De leveringszekerheid van kritieke grondstoffen en (half)producten is van groot belang voor de economie en welvaart van Nederland. Tot nu toe ontbreekt het aan volledig inzicht in de leveringsrisico’s en hoe hiermee om te gaan. Het zogenaamde Nederlands Materialen Observatorium (NMO) is vandaag van start gegaan om deze risico’s in kaart te brengen en te monitoren. Het NMO is een initiatief van het ministerie van Economische Zaken.
Het NMO werkt samen met kennisinstellingen, buitenlandse observatoria en het bedrijfsleven om de ketens van kritieke grondstoffen te monitoren. Daarnaast ontwikkelt de organisatie analyses om de kwetsbaarheid van de waardeketens van elke kritieke grondstof te beoordelen. Het NMO heeft ook een waarschuwingsfunctie voor zowel bedrijven als de overheid. Zo kunnen verstoringen in de grondstoffenketens tijdig worden opgespoord of voorkomen.
Minister Dirk Beljaarts (Economische Zaken) zegt: “Het observatorium zal belangrijk werk verrichten, bijvoorbeeld door te analyseren waar we te afhankelijk zijn. We zullen bekijken welke alternatieven er zijn, zoals afname uit andere landen of hergebruik. Op dit moment hebben we nog niet het complete beeld. We kunnen niet snel genoeg reageren op leveringsrisico’s wanneer dat nodig is.”
De minister voegt toe: “Nederland neemt haar verantwoordelijkheid om risicovolle afhankelijkheden binnen Europa aan te pakken. Hoewel we zelf weinig kritieke grondstoffen in de bodem hebben, kunnen we bijvoorbeeld een belangrijke schakel zijn in de raffinageprocessen. Als belangrijk in- en doorvoerland, met onze havens en achterlandverbindingen, spelen we een cruciale rol. Door daarnaast te investeren in innovatie en de circulariteit van producten, kunnen we minder afhankelijk worden van schaarse grondstoffen. Op dezelfde tijd creëren we nieuwe economische waarde.”
Landen buiten Europa domineren een aanzienlijk deel van de wereldproductie
Voor de leveringszekerheid van diverse kritieke grondstoffen, zoals lithium, iridium en kobalt, is het essentieel voor toepassingen zoals batterijen, windmolens, halfgeleiders, waterstofproductie, zonnepanelen, ledverlichting, defensietoepassingen en bijvoorbeeld mobiele telefoons. Voor sommige van deze grondstoffen zijn we momenteel sterk afhankelijk van landen buiten Europa. Deze landen hebben 90% van de wereldproductie in handen.
Voor 2030 wordt gestreefd naar meer zelfstandigheid in de EU. Het doel voor 2030 is om 10% van de jaarlijkse Europese consumptie van strategische grondstoffen binnen de EU te winnen. Daarnaast moet 40% in de EU worden geraffineerd en 25% in de EU worden gerecycled. Bovendien mag de EU niet meer dan 65% van de toelevering van een strategische grondstof uit één enkel land betrekken. In het kader van de Nationale Grondstoffenstrategie werkt het kabinet aan het vergroten van de leveringszekerheid voor Nederland. Dit wordt gedaan door risicovolle afhankelijkheden in kaart te brengen. Tevens wordt gekeken naar mogelijkheden voor voorraadvorming en verwerking binnen Nederland en bevordering van circulair gebruik van kritieke grondstoffen.
De Geologische Dienst Nederland, onderdeel van kennisinstelling TNO, voert het NMO uit in samenwerking met het bedrijfsleven, brancheorganisaties en onderzoekers. Dit gebeurt in opdracht van het ministerie van Economische Zaken.